Ziynet nedir?

            Kelime olarak sözlüğe baktığımızda, ziynetin süs anlamına geldiğini görmekteyiz. Hukuk sözlüğüne baktığımızda ise ziynet, altın, gümüş gibi kıymetli madenlerden yapılmış olup; insanlar tarafından takılan süs eşyası olarak tanımlanmaktadır.[i] Bizim kültür ve geleneklerimize göre düğün merasimlerinde gelin ve damada, yakınları tarafından ziynet eşyaları hediye edilmektedir. Evlilik birliğinin sona ermesi söz konusu olduğunda bu takıların kime ait olacağı sorunu ortaya çıkmaktadır. Düğün takıları talebi, boşanma davasında ileri sürülebileceği gibi boşanma davasının kesinleşmesinden sonra da ileri sürülebilir. Ziynet eşyasına ilişkin ayrıntılı bir düzenleme mevzuatımızda bulunmamaktadır. Somut davalarda ise genel hukuk ilkelerine ve Yargıtay içtihatlarına göre sorunlar çözülmektedir.

Ziynetin takılma anı ve Yargıtay kararları

Yargıtay, kararlarıyla gelin ve damada verilen hediyeleri sadece nikâhta verilenler olarak sınırlandırmamış, düğün ve kına merasimlerini de içine alacak şekilde zamanını geniş belirlemiştir. Yargıtay evlilik sebebiyle hediye olarak verilen ziynet eşyalarını, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 220. Madde hükmü uyarınca kadının kişisel malı olarak kabul etmiştir.[ii] Yine Yargıtay 3. HD, T. 17.02.2016 – E. 2016/1059 – K. 2016/2017 sayılı kararında “Kural olarak, düğün sırasında takılan ziynet eşyaları, kim tarafından, kime takılırsa takılsın, kadına bağışlanmış sayılır ve artık kadının kişisel malı sayılır.” demekteydi. Ancak son kararlarıyla Yargıtay görüş değiştirmiş ve buna göre; kadına takılan ziynet eşyalarının tümü kadına ait olup, erkeğe takılan ziynet eşyalarından “kadına özgü olmayanlar” erkeğe ait olacak, “kadına özgü olanlar” ise kadına ait olacaktır. Erkek ve kadına takılmak yerine bohça/sandık içine bırakılan para ve ziynet ise iki taraf arasında eşit paylaşıma konu edilecektir. Aynı zamanda erkeğe takılan ziynet eşyaları kadına özgü nitelikte olsa bile (Örneğin, bilezik, kolye, küpe vb.) erkek eş, kadına özgü ziynet eşyalarının kadına ait olduğu konusunda “yerel adet olmadığını” ispatlarsa kadına özgü olan ziynet eşyaları da erkeğe verilecektir. [iii] Bu bilgilere ek olarak düğün takıları, kadının kişisel malı olarak kabul edildiği için boşanma durumunda mal paylaşımı hesaplamasına dâhil edilemez.

Ziynetin harcanması durumu

Bu takıların bozdurularak, evliliğin genel giderlerinde harcanmasında, düğün sebebiyle ortaya çıkan borç ve kredilerin ödenmesi sırasında harcanmasında, üremeye yardımcı tedavide kullanılmasında, kadının evlenmeden önce kullanmış olduğu eğitim kredisinin öderken kullanılmasında ve kadının umreye gitmesinde kullanılması örneklerinde de gördüğümüz gibi Yargıtay, ziynet eşyalarının kadına iadesine hükmetmiştir. Bu örneklerden de anlıyoruz ki Yargıtay, evlilik münasebetiyle kadına takılan takıları, kadına bağışlanmış olarak kabul etmektedir.

İspat külfeti

Somut dosyalarda kadın, ziynet eşyalarını video kaydı, fotoğraf ve tanık delili ile ispat edebilmektedir. Erkeğin ise senet ya da tanıkla bu durumu ispat etmesi beklenmektedir. Yargıtay, kadının kendi rızasıyla ziynet eşyalarını bozdurması ve aile birliğinin giderlerinde veya başka bir husus da kullanılmasında ise, kadının rızasının olduğuna dair ispatı erkeğe yüklemektedir. Doktrin de bu husus tartışmalı olsa da erkeğin elinde kadının rızası ile ziynet eşyalarının bozdurulduğuna ilişkin bir imzalı belgenin olmadığı durumda, öyle gözükmektedir ki her halükarda ziynet eşyalarını aynen yahut nakden kadına iade etmek mecburiyetinde olacaktır.

 

[i] YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara 2011, s. 1529.

[ii] Yargıtay 3. HD, T. 03.01.2013 – E. 2013/17371 – K. 2013/17050 sayılı kararı.

[iii] Yargıtay 8.HD, T. 24.09.2020-E.2020/944 – K.2020/5388 sayılı kararı.