KİŞİLİK HAKLARI NEDİR?
Kişi, haklara ve borçlara sahip olabilen varlıkları ifade eder. Hukuk açısından tüm insanlar kişidir. Kişilik hakkı ise “kişinin kendisini insan kılan maddi manevi tüm değerleri, özel olarak ise; yaşamına, beden bütünlüğüne, sağlığına, onuruna, özel yaşamına, resmine, ismine, eserine, saygınlığına, ekonomik serbestliğe ilişkin hakları” (1) olarak tanımlanmıştır. Kişilik hakları, herkese karşı ileri sürülebilen mutlak haklardan oluşur. Temel insan haklarındandır ve Türk Medeni Kanununda düzenlenmiştir. Gerçek kişiler gibi tüzel kişilerinde kişilik hakları vardır. Bunlar gerçek kişilere münhasıran ait olanlar yani yaşama hakkı ve vücut bütünlüğü dışında olan kişilik haklarıdır. Kişilik hakkının korunması Anayasamızın 5. Maddesinde devletin temel amaç ve görevleri arasında sayılmıştır.
KİŞİLİK HAKLARININ İNTERNET ORTAMINDA İHLALİ
İletişimin internet aracılığıyla en üst seviyede yaşandığı bu günlerde, insan ilişkileri sınır tanımaz boyutlara ulaşmıştır. Günümüzde tüm kuşaktan insanın, internet ortamına kolay ulaşması, internet kullanım alanının devamlı artması, bir merkezi yönetimin olmaması, haber sitelerinin, blogların, video paylaşım sitelerinin, yorum yapılabilen sitelerin artması gibi nedenlerle internet ortamından kişilik hakları ihlali kolay ve sık karşılaşır hale gelmiştir. Bunlardan bazıları internet aracılığıyla yapılan, kişinin şeref ve haysiyetini hedef alan hakaret, iftira, mesnetsiz suçlama gibi veya kişinin özel hayatını hedef alan ve sır olarak kalması gereken özel bilgilerin internet ortamında rızası dışında yayılması gibidir.
İnternetin kolayca düşünceleri ifade edebilme ortamı olması ve hızlı bir şekilde topluluklara ulaşabilmesi sebebiyle kişilerin veya kurumların itibarları basit bir şekilde zedelenebilmektedir.
KİŞİLİK HAKLARININ İNTERNET ORTAMINDA İHLALİ NEDENİYLE İNTERNET ERİŞİMİNİN ENGELLENMESİ
İnternet yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi, özel hayatın gizliliği ilkesinin ve kişilik haklarının korunması için 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkındaki Kanun çıkarılmış ve 23/05/2007 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan kanunun 9. Maddesine göre kişilik hakkı zedelenen, içerik sağlayıcısına buna ulaşamaması halinde yer sağlayıcısına uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan Sulh Ceza Hâkimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir. Uyarı yöntemi zorunlu ön başvuru değildir. İçerik ve yer sağlayıcı kendisine gelen bu talebi en geç 24 saat içerisinde değerlendirmesi ve cevaplaması gerekmektedir. Anılan kanunun 9. Maddesinin 6.fıkrasına göre hâkime gidilmesi durumunda ise hâkim kararını en geç 24 saat içerisinde duruşma yapmaksızın verir. 24 saat yargı düzeni için kısa bir süre olarak görülse de internette bir verinin yayılma hızı düşünüldüğünde kısa değildir. Zaten genel yargılama usulü ve hızı, internet hızı ile uyuşmamaktadır.
Hâkim, 9. madde kapsamında vereceği erişimin engellenmesi kararlarını esas olarak, yalnızca kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hâkim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir. Hâkimin bu madde kapsamında verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararları doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilir.
İlgili kişi, hâkimin verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayın başka internet adreslerinde yayınlanırsa Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne başvurabilecek ve mevcut karar bu adresler için de uygulanabilecektir.
Bahse konu kanun sadece ihlali önleme ve durdurma amacı taşımaktadır. Ancak kişilik hakkı internet yoluyla ihlal edilen kişilerin, ihlali yapanlara karşı her zaman ceza ve hukuk davalarına başvurmalarına engel değildir, her zaman başvurabilirler.
(1)Serozan, R.(2011) “Kişilik Hakkının Korunmasıyla İlişkin Bazı Düşünceler” İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırma Dergisi
Av. Büşra ARSLAN
alyahukukbilgi@gmail.com